ජලයේ භෞතික ලක්ෂණ - ii කොටස
----- ----- -----
03 - ගන්ධය
පිරිසිදු ජලයට ගන්ධයක් නොමැත. ජලය දූෂණය වීම මගින් (අධික ඇල්ගී වර්ධනය, කාර්මික අපද්රව්ය එක් වීම, ගෘහස්ථ මළ අපද්රව්ය එකතු වීම) භූගත ජලයට ලවණ මිශ්ර වීම (Fe , Mn) , රොන්මඩ කාබනික ද්රව්ය එක්වීම මගින්ද ජලයේ ගන්ධය වෙනස් වේ.
ගන්ධය පරීක්ෂා කිරීමේ වැදගත්කම…
× ජලය දූෂණය වී ඇත්දැයි හඳුනාගැනීමට.
× ජලය බෙදාහැරීමේ පද්ධතියේ අක්රමවත් ක්රියාකාරීත්වය හදුනාගැනීමට.
04 - ආවිලතාවය
(Turbidity, බොරතාවය, දෘෂ්යතාවය)
පියවි ඇසට නොපෙනෙන ඉතා කුඩා අංශු අධික ප්රමාණයක් මඟින් ජලයේ ඇති කරන ලඳ නොපැහදිලි බව ආවිලතාවය ලෙස හැඳින්වේ.
ජලයට එකතු වන විශාල අංශු ජල පතුලේ තැන්පත් වන අතර කුඩා අංශු අධික කාලයක් ජලයේ අවලම්භිතව පවතී. ජලයේ ආවිලතාව ඇති කරනුයේ මෙම අංශු මගිනි. ආවිලතාව මඟින් ජලයේ පැහැදිලි බව මනිනු ලබයි.
ජලයේ ආවිලතාවයට හේතු වන අවලම්භිත ද්රව්ය :-
× පාංශු අංශු (මැටි, රොන්මඩ)
× ඇල්ගී
× ප්ලවාංග
× ක්ෂුද්ර ජීවීන්
මෙම අංශු වල ප්රමාණය 0.004 - 1mm
ජලයේ ආවිලතාවයට හේතු…
× ප්ලවාංග, ඇල්ගේ හා ක්ෂුද්ර ජීවී වර්ධනය.
× කෘෂිකාර්මික කැණීම්, ඉදිකිරීම් වැනි පසට හානිවන ක්රියා හා ජල අපධාවය
× ඉවුරු ඛාදනය
× අපද්රව්ය ජලයට මුදාහැරීම.
ආවිලතාවය මැනීමේ උපකරණ හා ක්රම…
•i• ආවිලතාමානය /මාපකය මඟින් සිදු කරයි.
•ii• සෙචි තැටිය (Sechchi disk)
විල්, ජලාශ, ඇල දොල , ගංගා, සමුද්ර ආදියේ ආවිලතාව සෙවීමට යොදාගනී.
සෙචි තැටිය ජලය තුළ ගිල්වීමට සලස්වා එය නොපෙනෙන අවස්ථාවේ පාඨාංකය ලබාගනී. ජලය මගින් ආලෝකය විසිරෙන ප්රමාණය NTU (Nephelametric Turbidity Units) මගින් මනිමු ලැබේ.
මෙය 0-1000NTU
•iii• පාරදෘෂ්යතා නලය (Transparancy Tube)
නොගැඹුරු ජලයේ ආවිලතාව මනිනු ලබයි. නලයේ පහල ඇති කතිරය නොපෙනෙන තෙක් එයට ජලය එකතු කරනු ළබයි. කතිරය නොපෙන අවස්ථාවේදී උස ගණනය කරනු ලබයි.
ආවිලතාව මැනීමේ වැදගත්කම…
× අධික ආවිලතාවය ජලයේ උෂ්ණත්වය ඉහළ නංවයි.
+ අවලම්භිත අංශු මගින් තාපය අවශෝෂණය වීම නිසා උෂ්ණත්වය වැඩි වේ.
+ උෂ්ණත්වය ඉහළ යන විට ද්රාවීය ඔක්සිජන් ප්රමාණය අඩු වේ.
× අධික ආවිලතාවය ආලෝකය විනිවිද යාම අඩු කරයි.
+ එය ජලාශ වල ජලජ ශාක වල ප්රභාසංස්ලේෂණ සීඝ්රතාව අඩු කරයි. එම නිසා ද්රාවීය ඔක්සිජන් ප්රමාණය අඩු කරයි.
× අවලම්භිත අංශු මසුන්ගේ කරමල් අවහිර කරයි.
+ මසුන්ගේ රෝග සඳහා වූ ප්රතිරෝධය අඩු කරයි.
+ බිත්තර සහ පැටවුන්ගේ වර්ධනය බාල කරයි.
× අවලම්භිත අංශු ජලාශ පතුලේ තැන්පත් වීම නිසා ජලාශ පතුලේ බිත්තර දමන මසුන්ගේ බිත්තර, අංශු වලින් වැසී ගොස් හානි සිදුවිය හැකිය.
× යම් ප්රදේශයක ගොඩනැගිලි ඉදිකිරීම්, කෘෂිකාර්මික කටයුතු, වනාන්තර එළිකිරීම් වැනි ක්රියා සමඟ සිදුවන අපධාවය පිළිබඳ දර්ශකයක් ලෙස ක්රියා කිරීම.
× බීමට ගන්නා ජලයේ ආවිලතාවය වැඩි නම් උදරාබාධ ඇතිවීමේ අවධානම වැඩිය. (විශේෂයෙන් ප්රතිශක්තිය අඩු පුද්ගලයන්ගේ)
× ජල පවිත්රනයේදී ක්ලෝරීන් හා ජාරජම්බුල කිරණ මගින් කෙරෙන විෂබීජ නාශන ක්රියාවලියට අවලම්බිත අංශු බලපෑම් ඇති කරයි.
තැන්පත් වන ඝන ද්රව්ය ප්රමාණය සෙවීම…
(TSS - Total Suspended Solid)
පෙරහනක් තුළින් පෙරී නොයන ජලයේ අවලම්භිත අංශු සියල්ල ඝන ද්රව්ය ප්රමාණය වේ.
ජල නියැදියක් පෙරහන් කඩදාසි මඟින් පෙරීමෙන් පසු එය වියලීම මගින් අවලම්භිත අංශු ප්රමාණය සෙවිය හැක.
තැන්පත් වන ඝන ද්රව්ය ප්රමාණය මනින ආකාරය…
•i• වියළි බර මැනීමෙන් TSS සෙවීම.
× පෙරහන් කඩදාසියක් හැකි පමණ නිවැරදිව කිරා ගැනීම. (A)
× එය තුළින් දන්නා ජල පරිමාවක් පෙරා ගැනීම.
× ඉන් පසු පෙරහන් කඩදාසිය වියළි උඳුනක් මගින් වියලා ගැනීම. (103°c - 105°c)
× වියළා ගත් අවලම්භිත අංශු අඩංගු පෙරහන් කඩදාසිය නිවැරදිව කිරා ගැනීම. (B)
+ ඩෙසිකේටරයක තබා සිසිල් කර නියත බරක් ලැබෙන තෙක් තැබීම.
× පාඨාංක දෙක අතර වෙනස තැන්පත් වන ඝන ද්රව්ය ප්රමාණය වේ.
_______________________________
(B-A)
TSS = ------------------ × 1000
ජල පරිමාව
_______________________________
තැන්පත් වන ඝන ද්රව්ය ප්රමාණය ppm (ජලය ලීටරයක ඇති ඝන ද්රව්ය ප්රමාණය මිලිග්රෑම් ලෙස) ප්රකාශ කරයි.
•ii• TSS මාපකය…
මෙමගින් සාන්ද්රණය 0.001-400mg/l දක්වා මැනිය හැක.
TSS මැනීමේ වැදගත්කම…
× තැන්පත් වන ඝන ද්රව්ය ප්රමාණය වැඩි වන විට ජලජ ජීවීන්ගේ විවිධත්වය අඩු වේ.
× අධිකව තැන්පත් වන ඝන ද්රව්ය ප්රමාණය ජලයේ උෂ්ණත්වය ඉහළ නංවයි.
× ජලය හරහා ආලෝකය විනිවිද යාම අඩු කරයි
× අවලම්භිත අංශු මගින් මත්ස්යය කරමල් අවහිර කරයි.
× අවලම්භිත අංශු ජලාශ පතුලේ තැන්පත් වීම මගින් මත්ස්යය බිත්තර හා ජලාශ පතුලේ ජීවත් වන ජීවීන්ට බාධා ඇති කරයි.
